หญ้าใต้ใบ

หญ้าใต้ใบ

ชื่อวิทยาศาสตร์    : Phyllanthus urinaria L.                                                                                                                     

ชื่อพื้นเมือง         : มะขามป้อมดิน (ภาคเหนือ) หมากไข่หลัง (เลย) ไฟเดือนห้า (ชลบุรี)                                                                                           

ชื่อวงศ์              : EUPHORBIACEAE                                                                                                                     

ลักษณะทั่วไปทางพฤกษศาสตร์                                                                                                                                     

           ไม้ล้มลุก ลำต้น สูง 10-50 เซนติเมตรเปลือกสีเขียวเข้ม ใบ ใบเดี่ยว เรียงสลับรูปรีหรือรูปขอบขนาน ถึงรูปไข่กลับแกมขอบขนาน ขนาด 0.2-0.9 × 0.6-2.5 เซนติเมตร ผิวใบด้านบนเรียบ ด้านล่างมีขน ขอบใบมีขน โคนใบมนบางครั้งเบี้ยว ปลายใบมนหรือแหลมมีติ่งหนาม ดอก ดอกเป็นช่อ กระจุกกลมออกที่ซอกใบ ดอกย่อยแยกเพศอยู่บนต้นเดียวกัน ดอกเพศผู้มีก้านดอกย่อยสั้นมาก กลีบเลี้ยงรูปวงรีถึงรูปไข่กลับแกมขอบขนาน ขนาด 0.2-0.4 × 0.3-0.5 เซนติเมตร ปลายมน จากฐานดอกเว้าเป็น 6 พู เกสรเพศผู้ 3 อัน ก้านชูอับเรณูสั้นมาก ดอกเพศเมียขนาด 0.2-0.3 × 0.6-0.9 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงรูปแถบแกมขอบขนานหรือรูปใบหอกกลับกระดกขึ้นเมื่อติดผลปลายมนหรือกลม ฐานรองดอกเป็นเหลี่ยม บางครั้งหยักมน ผล กลมแป้น ผิวขรุขระ ผลแห้งแตกได้ เส้นผ่าศูนย์กลาง 1.5-2.5 มิลลิเมตร ผลอ่อนสีเขียว เมื่อแก่สีน้ำตาล ผลออก เรียงเป็นแถวอยู่ใต้ก้านใบ เมล็ดรูปสามเหลี่ยม มีสันตามยาว 5-6 สัน

ช่วงการออกดอกและติดผล : ตลอดทั้งปี                                                                                                                       

นิเวศวิทยา : ขึ้นที่รกร้างทั่วไปและตามข้างทาง                                                                                                                

การขยายพันธุ์ : ใช้เมล็ด                                                                                                                                                                                        

สรรพคุณทางสมุนไพร :                                                                                                                                                                  

            ทั้งต้น           แก้พิษไข้ทุกชนิด แก้โรคท้องมาน แก้ไอ แก้กามโรค                                                                      

            ต้น               แก้ไข้หวัด แก้บวม ฟกบวม แก้ปัสสาวะขัดเป็นนิ่ว แก้ปวดฝี                                                                        

            ใบ               แก้ไข้หวัด แก้ไข้ แก้บวม แก้ปัสสาวะขัดเป็นนิ่ว แก้ดีซ่าน                                                                       

            ผล               แก้พิษตานซาง แก้ร้อนใน แก้ไข้                                                                                                                    

            ราก              แก้ไข้หวัด แก้ท้องเสีย แก้บวม แก้ปัสสาวะขัด แก้นิ่ว บำรุงกระเพาะ บำรุงธาตุ ขับปัสสาวะ แก้บิด