1.1 ประวัติความเป็นมา
ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา ปฏิบัติภารกิจทางด้านการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมของมหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา ตามความในมาตรา 5 แห่งพระราชบัญญัติ วิทยาลัยครู พ.ศ. 2518 ต่อมาได้มีการจัดตั้งเป็นศูนย์ตามประกาศระเบียบของกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยศูนย์วัฒนธรรม พ.ศ. 2524 ตั้งศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดยะลาไปพร้อม ๆ กันด้วย นับจากมีการใช้พระราชบัญญัติสถาบันราชภัฏ พ.ศ. 2528 สถาบันราชภัฏยะลาเป็นสถาบันอุดมศึกษาเพื่อการพัฒนาท้องถิ่น มีภารกิจหลัก 6 ประการ และหนึ่งในภารกิจดังกล่าวนั้น คือ การ “ทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม”โดยมีชื่อประกาศจัดตั้งเป็น “สำนักศิลปวัฒนธรรม” และเมื่อได้รับการสถาปนาเป็นมหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2547 ภารกิจในการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม ในฐานะเป็นสถาบันอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาท้องถิ่นจังหวัดชายแดนใต้ โดยมุ่งเน้นด้านการวิจัยภูมิปัญญาท้องถิ่นและส่งเสริมเผยแพร่วัฒนธรรมท้องถิ่นและของชาติ ภารกิจดังกล่าว สำนักศิลปวัฒนธรรมจึงได้เปลี่ยนเป็น “ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม” มีอาคารเฉพาะตั้งอยู่หน้าอาคาร 4 มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลาในปัจจุบัน ซึ่งได้เข้าอยู่ เป็นทางการเมื่อวันที่ 21 กันยายน 2548 และในปีต่อมา ได้มีการปรับเปลี่ยนตามประกาศ กระทรวงศึกษาธิการ ณ วันที่ 23 มิถุนายน พ.ศ. 2549 เรื่องการแบ่งส่วนราชการในมหาวิทยาลัยราชภัฎยะลา ประกอบกับ ประกาศมหาวิทยาลัยราชภัฎยะลา ในวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2549 เรื่อง การจัดโครงสร้าง การบริหารงานภายในมหาวิทยาลัยราชภัฎยะลา ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมจึงได้เข้ามาเป็นหน่วยงานหนึ่งของสถาบันวิจัยและพัฒนาชายแดนภาคใต้ ตราบจนทุกวันนี้ ในปัจจุบัน ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา ได้ดำเนินการร่วมกับศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดยะลา และ หน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่น ซึ่งมีคณะกรรมการชุดเดียวกัน
หน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่น สืบเนื่องจากคณะรัฐมนตรีมีมติเมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2527 ว่าด้วยหลักการของแผนพัฒนาการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมศิลปกรรม โดยมุ่งเน้นพัฒนาวิธีการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมศิลปกรรมให้เป็นระบบ และจัดตั้งหน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมศิลปกรรมท้องถิ่น ภายในศูนย์ศิลปวัฒนธรรม ซึ่งต่อมาในปี พ.ศ. 2546 ได้มีการปรับชื่อ จากเดิมชื่อ หน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมศิลปกรรมท้องถิ่น มาเป็น หน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่น มีทั้งหมด 75 จังหวัด (ยกเว้นกรุงเทพมหานคร) ตั้งอยู่ที่โรงเรียน 42 แห่ง มหาวิทยาลัยราชภัฏ 30 แห่ง และสถาบันการพลศึกษา 3 แห่ง จัดตั้งขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์ที่จะให้ประชาชนในท้องถิ่นได้ตระหนักและเข้าใจถึงความสำคัญของสิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรม รวมทั้ง เป็นหน่วยงานดูแลและตรวจสอบเพื่อป้องกันมิให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่น
1.2 หน่วยงานต่าง ๆ ภายในศูนย์ศิลปวัฒนธรรม
ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฎยะลา มีหน่วยงานตามโครงสร้างการบริหารงานภายในมหาวิทยาลัยราชภัฎยะลา ตามประกาศมหาวิทยาลัยราชภัฎยะลา พ.ศ. 2549 ดังนี้ คือ
1.2.1 หน่วยงานบริหารทั่วไป มีหน้าที่และความรับผิดชอบ ในการพัฒนาแนวทางและวิธีการในการปฏิบัติงานบริหารงานทั่วไป ศึกษา ค้นคว้า วิเคราะห์และสังเคราะห์ หรือวิจัยเพื่อกำหนดลักษณะและมาตรฐานในการปฏิบัติงาน เสนอแนะและหาวิธีแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับงานบริหารงานทั่วไป เป็นต้น พัฒนาเอกสารวิชาการ คู่มือเกี่ยวกับงานในความรับผิดชอบ เข้าร่วมประชุมในการกำหนดนโยบายและแผนงานของหน่วยงานที่สังกัด และปฏิบัติหน้าอื่นที่เกี่ยวข้อง
1.2.2 หน่วยงานส่งเสริมและเผยแพร่วัฒนธรรม มีหน้าที่และความรับผิดชอบ การจัดกิจกรรมและนิทรรศการทางด้านศิลปวัฒนธรรมให้แก่นักศึกษาและบุคคลภายนอกได้มีส่วนร่วม เผยแพร่การแสดงทางด้านวัฒนธรรมท้องถิ่นและของชาติ ส่งเสริมและอนุรักษ์ดนตรีพื้นบ้าน รวบรวมและเผยแพร่ภูมิปัญญาท้องถิ่น รวมทั้ง รวบรวมงานวิจัยที่เกี่ยวกับวัฒนธรรมท้องถิ่น นอกจากนี้ ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา ยังได้มีการดำเนินงานร่วมกับศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดยะลา และ หน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่น โดยนับเป็นหนึ่งในคณะกรรมการบริหารชุดเดียวกันและมีหน่วยงานต่าง ๆ ซ้อนกันอยู่ ซึ่งถือเป็นเครือข่ายด้านการอนุรักษ์ คือ
หน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่นจังหวัดยะลา เป็นศูนย์รวมข้อมูลเพื่อการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมในท้องถิ่น และเป็นเครือข่ายด้านการอนุรักษ์ของศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฎยะลา ภายใต้แผนงานที่ 1 และแผนงานที่ 3 คือ
แผนงานที่ 1 การจัดตั้งหน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่น
แผนงานที่ 3 การอบรมสัมมนาเพื่อเผยแพร่ความรู้เรื่องการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่น
โดยได้รับงบประมาณสนับสนุนในการดำเนินงาน จากสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม